Συμμετοχή και αποχή στις εκλογές

Οι εκλογές του 2012 είναι οι πρώτες μετά τη Μεταπολίτευση στις οποίες γίνεται μια γενική προσπάθεια για όσο το δυνατόν περισσότερη συμμετοχή. Ειδικά στο διαδίκτυο οι αναφορές ότι η αποχή κατά πρώτο λόγο, και το λευκό/άκυρο κατά δεύτερο, εξυπηρετούν τα δύο κόμματα εξουσίας (ΠΑΣΟΚ-ΝΔ) έχουν πολλαπλασιαστεί με γεωμετρική πρόοδο, στην προσπάθεια να μειωθεί όσο το δυνατό το ποσοστό της «συνειδητής» αποχής και όχι της «αναγκαστικής». Φτάσαμε και στις υπερβολές, σε κορώνες του τύπου «δέκα εκατομμύρια Ελληνες στις κάλπες», κάτι πρακτικώς αδύνατο. Με ποιο ποσοστό συμμετοχής, όμως, θα υποστηρίξουμε ότι πραγματικά οι Ελληνες πήγαν μαζικά στην κάλπη;
Υπάρχουν, όπως αναφέραμε, δύο είδη αποχής. Η «αναγκαστική» και η «συνειδητή». Ο ορισμός του καθενός είδους είναι εύκολος. «Αναγκαστική» είναι η αποχή όσων είναι ασθενείς ή υπέργηροι και όσοι βρίσκονται εκτός Ελλάδας για οποιονδήποτε λόγο (ναυτικοί, κάτοικοι εξωτερικού κλπ.). «Συνειδητή» όσων ετεροδημοτών δεν θέλουν να κάνουν το ταξίδι στην ιδιαίτερη πατρίδα τους και δεν ασχολούνται με τη διαδικασία που θα τους επιτρέψει να ψηφίσουν στον τόπο διαμονής τους, καθώς και όσων, απογοητευμένοι από το εκλογικό σύστημα, προτιμούν να γυρίσουν την πλάτη στην κάλπη.
Ποιο είναι το ποσοστό της μίας αποχής και ποιο της άλλης; Κανείς δεν ξέρει. Μόνο εκτιμήσεις μπορούμε να κάνουμε. Γι’ αυτό δημιουργήσαμε τον  συγκριτικό πίνακα με τις εκλογικές περιφέρειες, από τον οποίο μπορούν να βγουν κάποια πιο ασφαλή συμπεράσματα.
Για κάθε περιφέρεια αναφέρεται το ποσοστό συμμετοχής στην τελευταία εκλογική αναμέτρηση (2009), το ποσοστό στις εκλογές του 2004 όπου παρατηρήθηκε η μεγαλύτερη συμμετοχή σε απόλυτους αριθμούς (7.573.368 εκλογείς), καθώς και το ρεκόρ συμμετοχής της κάθε περιφέρειας στις εκλογικές αναμετρήσεις μετά τη Μεταπολίτευση (1974).  
Το 2009 ψήφισαν συνολικά 7.044.606 πολίτες (ποσοστό 70,95%). Το αντίστοιχο ποσοστό συμμετοχής το 2004 ήταν 76,50%. Ειδικά στις δύο περιφέρειες της Αθήνας η μείωση ήταν δραματική σε απόλυτους αριθμούς, ψήφισαν περίπου 250.000 λιγότεροι εκλογείς. Αν τα ποσοστά συμμετοχής φτάσουν στα επίπεδα του 2004, στις κάλπες θα προσέλθουν πάνω από μισό εκατομμύριο εκλογείς περισσότεροι από το 2009.
Τα περισσότερα ποσοστά-ρεκόρ των περιφερειών (35 συνολικά) καταγράφηκαν στις δύο πολωτικές εκλογικές αναμετρήσεις του 1989 (20 σ’ αυτές του Ιουνίου και 15 του Νοεμβρίου). Ακολουθούν οι πρώτες μεταπολιτευτικές εκλογές του 1974 (7), οι εκλογές του 1981 και του 1993 (από 4), του 1985 (3), του 1977 (2) και του 1990 (1). Από το 1996 και μετά τα ποσοστά συμμετοχής μειώνονται. Δεν «φταίει» μόνο η συνειδητή αποχή, αλλά και ορισμένες ρυθμίσεις του υπουργείου εσωτερικών, όπως π.χ. η κατάργηση των εκλογικών βιβλιαρίων και η εγγραφή των εκλογέων αυτόματα από τα δημοτολόγια το 1998. Ετσι ενσωματώθηκε στους εγγεγραμμένους κάθε περιφέρεια κι ένα τμήμα του πληθυσμού που είτε συνειδητά δεν ήθελε να λαμβάνει μέρος στις εκλογές, είτε π.χ. ήταν γραμμένο σε δημοτολόγια, αλλά ζούσε για χρόνια στο εξωτερικό και δεν είχε γραφτεί στους εκλογικούς καταλόγους.
Η τελευταία στήλη είναι ενδεικτική, δείχνει ποιο μπορεί να είναι το ανώτερο ποσοστό συμμετοχής σε μία περιφέρεια. Αν αγγίζαμε τα επίπεδα ρεκόρ κάθε περιφέρειας και στις εκλογές αυτές (με αριθμό εγγεγραμμένων αυτόν που δίνει το υπουργείο εσωτερικών στην ιστοσελίδα του ως «Δύναμη Εκλογικού Σώματος 2012» για κάθε περιφέρεια), ο αριθμός των εκλογέων θα εκτινασσόταν στους 8.248.087! Μιλάμε για 1,2 εκατομμύρια ανθρώπους παραπάνω από το 2009, που μπορούν να επηρεάσουν άμεσα το εκλογικό αποτέλεσμα. Αν π.χ. η ψήφος του ενός εκατομμυρίου απ’ αυτούς κατευθυνόταν σε κόμματα εκτός ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, θα μπορούσαν να «ρίξουν» το συνολικό ποσοστό των δύο κομμάτων πάνω από 10%!
Με ρεαλιστικούς αριθμούς, ένα μεγάλο ποσοστό συμμετοχής στις επικείμενες εκλογές θα μπορούσε να αγγίξει το 79-80% για όλη την επικράτεια (δηλαδή, σε απόλυτους αριθμούς, περίπου 7.850.000 εκλογείς). Οτιδήποτε περισσότερο θα συνιστά «πανστρατιά»…
 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ                      2009      2004     ΡΕΚΟΡ (ΕΚΛΟΓΕΣ)
A’ ΑΘΗΝΩΝ                        62,02%  70,54%  82,65% (1974)
Β’ ΑΘΗΝΩΝ                        74,73%  82,43%  86,79% (1974)
Α’ ΠΕΙΡΑΙΑ                          64,20%  73,19%  78,52% (1989 Νοεμ.)
Β’ ΠΕΙΡΑΙΑ                          69,22%  76,47%  83,15% (1989 Ιούν.)
ΑΤΤΙΚΗΣ                              78,74%  87,03%  89,28% (1989 Νοεμ.)
ΒΟΙΩΤΙΑΣ                            77,22%  83,84%  87,25% (1977)
ΕΥΒΟΙΑΣ                              74,61%  80,88%  82,51% (1981)
ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ                          77,96%  82,89%  86,34% (1989 Νοέμβριος)
ΦΩΚΙΔΑΣ                              69,02%  69,97%  84,50% (1989 Ιούνιος)
ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ                       61,1%  64,30%  78,40% (1990)
ΑΡΓΟΛΙΔΑΣ                         73,85%  78,98%  87,62% (1989 Ιούνιος)
ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ                         73,52%  79,55%  87,32% (1989 Ιούνιος)
ΑΡΚΑΔΙΑΣ                           57,84%  62,18%  80,63% (1974)
ΛΑΚΩΝΙΑΣ                         49,25%  52,66%  77,62% (1974)
ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ                        60,94%  65,33%  77,39% (1989 Νοέμβριος)
ΑΧΑΪΑΣ                                75,61%  80,60%  84,59% (1989 Νοέμβριος)
ΗΛΕΙΑΣ                                68,32%  74,60%  80,86% (1989 Ιούνιος)
ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ     71,25%  76,15%  78,70% (1974)
ΖΑΚΥΝΘΟΥ                       61,97%  64,25%  84,16% (1993)
ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑΣ                49,24%  52,10%  72,91% (1989 Ιούνιος)
ΛΕΥΚΑΔΑΣ                        63,01%  67,52%  79,47% (1989 Νοέμβριος)
ΚΕΡΚΥΡΑΣ                         65,97%  71,49%  80,43% (1989 Νοέμβριος)
ΛΑΡΙΣΑΣ                             77,50%  82,51%  85,01% (1989 Ιούνιος)
ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ                       74,38%  80,21%  83,12% (1989 Ιούνιος)
ΤΡΙΚΑΛΩΝ                         73,81%  77,59%  85,42% (1981)
ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ                        75,00%  79,53%  80,71% (1974)
ΑΡΤΑΣ                                 70,95%  79,02%  79,99% (1981)
ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ                      63,06%  66,37%  72,04% (1989 Ιούνιος)
ΠΡΕΒΕΖΑΣ                           71,11%  75,56%  79,51% (1989 Ιούνιος)
ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ                       69,03%  72,42%  74,18% (1981)
ΓΡΕΒΕΝΩΝ                          68,72%  73,35%  79,13% (1974)
ΚΟΖΑΝΗΣ                            71,73%  77,60%  82,17% (1985)
ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ                         61,65%  65,11%  80,96% (1989 Ιούνιος)
ΦΛΩΡΙΝΑΣ                          49,15%  51,11%  78,91% (1989 Ιούνιος)
Α’ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ          75,07%  83,32%  84,84% (1989 Νοέμβριος)
Β’ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ          82,11%  87,50%  89,53% (1989 Ιούνιος)
ΗΜΑΘΙΑΣ                            78,16%  82,48%  85,87% (1993)
ΠΙΕΡΙΑΣ                               74,67%  78,93%  83,21% (1989 Ιούνιος)
ΠΕΛΛΑΣ                             75,33%  78,80%  84,00% (1989 Νοέμβριος)
ΚΙΛΚΙΣ                               72,40%  77,15%  81,74% (1989 Νοέμβριος)
ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ                    78,52%  84,14%  88,94% (1989 Ιούνιος)
ΣΕΡΡΩΝ                              66,93%  73,03%  81,14% (1985)
ΔΡΑΜΑΣ                             65,71%  71,84 %  77,49% (1989 Ιούνιος)
ΚΑΒΑΛΑΣ                          68,20%  75,51%  83,05% (1989 Νοέμβριος)
ΞΑΝΘΗΣ                            68,80%  72,29%  88,64% (1985)
ΡΟΔΟΠΗΣ                          68,53%  72,93%  77,20% (1977)
ΕΒΡΟΥ                                66,12%  69,80%  75,90% (1985)
ΛΕΣΒΟΥ                             53,30%  57,23%  76,86% (1993)
ΣΑΜΟΥ                              56,22%  59,58%  76,48% (1989 Ιούνιος)
ΧΙΟΥ                                  56,94%  59,94%  73,47% (1989 Νοέμβριος)
ΚΥΚΛΑΔΩΝ                     66,00%  69,22%  81,57% (1989 Ιούνιος)
ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ              64,45%  70,90%  79,76% (1989 Νοέμβριος)
ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ                     80,76%  84,48%  85,39% (1989 Νοέμβριος)
ΛΑΣΙΘΙΟΥ                         77,55%  80,73%  83,59% (1989 Ιούνιος)
ΡΕΘΥΜΝΟΥ                      76,61%  79,38%  82,74% (1989 Ιούνιος)
ΧΑΝΙΩΝ                             71,80%  76,23%  80,86% (1993)